Co powinni wiedzieć rodzice o trzylatku, który przychodzi do przedszkola ?
Wyznaczone przez nauki psychologiczne granice rozwojowe określają wiek pomiędzy trzecim a siódmym rokiem życia jako okres przedszkolny, a jego dolną granicę jako okres umownej dojrzałości aby mogło na pewną część dnia pozostać bez opieki najbliższych w obcym miejscu.
Nie ma dzieci dla których rozstanie z matką i domem byłoby bezbolesne. Niektóre maluchy niesłychanie się mobilizują i robią wrażenie bardzo dzielnych, a napięcie daje znać o sobie dopiero po paru dniach a nawet tygodniach. Nie da się uniknąć „dramatu przystosowania do przedszkola, można go tylko maksymalnie zmniejszyć, poprzez świadome i celowe przygotowanie dziecka, umożliwienie mu poznawanie nowego środowiska w warunkach bezpiecznych.
Na początku trzeba sobie wyobrazić na jakim poziomie rozwoju znajduje się trzylatek, jakie trudności musi napotkać podczas przystosowania się do nowej sytuacji. Proces adaptacji dziecka do nowego środowiska odbywa się we wszystkich sferach działaniach organizmu fizjologiczno – biologicznej, emocjonalno – społecznej i poznawczej. Głównym regulatorem czynności organizmu jest ośrodkowy układ nerwowy, który u 3-latka jest bardzo słaby i delikatny, niezdolny do odbierania większej ilości bodźców, do dłuższego jednostajnego wysiłku, znoszenia ograniczeń. Gdy do tego dołączymy brak odporności na zmęczenie, wysiłek fizyczny i hałas, niezaradność życiową i dominującą rolę emocji mamy pewien obraz trudności wynikających z niedojrzałości organizmu i osobowości przed którą stawia się bardzo trudne zadanie. Niestety od pierwszego dnia w przedszkolu na dziecko oddziaływuje szereg nowych bodźców. Otaczają go zmienione warunki społeczne. Spotyka się z ograniczeniami w dowolnym zachowaniu, zmianami w dotychczasowych standardach zaspokajania potrzeb.
Najważniejszą z nich jest potrzeba bezpieczeństwa. Jego odczuwanie ma wpływ na przystosowanie się do nowego środowiska ponieważ umożliwia dziecku poznawanie go. Tylko odczuwając bezpieczeństwo dziecko uczy się nowych rzeczy. Niezaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa powoduje pojawienia się poczucia opuszczenia braku miłości zagrożenia i lęku. A jak czuć się bezpiecznym w nowym nieznanym miejscu, wśród obcych osób kiedy do tej pory miało się bliski kontakt z matką, zapewniającą zaspokojenie wszystkich potrzeb.
Obawa przed rozstaniem z matką jest podstawowym lękiem pierwotnym jaki przeżywa dziecko w momencie pójścia do przedszkola jest to coś w rodzaju paniki wiążącej się z poczuciem opuszczenia i zagrożenia.
Ale to jeszcze nie koniec.
Ten przegląd właściwości rozwojowych powinien zwrócić uwagę na zagrożenia jakie niesie ze sobą pójście do przedszkola. Proces adaptacyjny do przedszkola może stać się przyczyną niepokoju i nieprzyjemności dla dziecka i rodzica, ale jeżeli właściwie nim pokierujemy, będzie przebiegał na miarę dziecięcych możliwości może stać się dla wielu sprawcą korzystnych zmian w rozwoju.
Nie każdy 3-latek jest na tyle dojrzały i gotowy, aby temu procesowi samodzielnie nadać właściwy kierunek. Istnieje potrzeba wsparcia dziecka w tym działaniu przez intencjonalnie stworzone środowisko wychowawcze.
Jak wspierać dziecko w przygotowaniu do przedszkola?
Kształtujmy umiejętności komunikowania się:
Ćwiczmy umiejętności samoobsługowe, które dają poczucie pewności siebie a nie bezradności:
Nie wyręczajmy go w ubieraniu i rozbieraniu, gdy będzie próbował robić to sam nie będzie zależny od dorosłych
Ubierajmy w odpowiedni wygodny strój miły i łatwy do zdejmowania, ułatwimy mu trudną sytuację i nie będzie zdane tylko na dorosłych
Uczmy samodzielnego picia z kubeczka, posługiwania się łyżką i widelcem
Nie zastępujmy go w gryzieniu potraw rozdrabniając dania lub krojąc w kosteczkę kanapki, miksując zupki
W czasie jedzenia nie odwracajmy jego uwagi włączając telewizor lub pozwalając na zabawę na stole, wyrabiajmy w nim nawyki, bez których nie tkną potraw
Dziecko powinno umieć „posprzątać” po sobie
Uczmy samodzielnego korzystania z toalety i sygnalizowania potrzeb, sytuacja korzystania z obcej toalety będzie mniej stresująca, trudne „wypadki” będą należały do rzadkości
Wyrabiajmy odpowiednie nastawienie do odpoczywania i snu:
Pozostawiajmy czasami na noc u kogoś innego (np. u babci) aby nabrało zaufania, że spanie czy leżenie nie w swoim domu nie oznacza rozstania na całe życie
Kształtujmy odpowiednie nastawienie do przedszkola:
Zaufajmy pracownikom przedszkola, pozytywne nastawienie rodziców do przedszkola rzutuje na nastawienie dzieci
Kiedy przyprowadzimy dziecko do przedszkola żegnajmy się z nim krótko w pogodnej atmosferze, nie dajmy odczuć własnego niepokoju
W miarę możliwości dozujmy czas pobytu w przedszkolu, na początku odbierajmy je trochę wcześniej